تبلیغات شارام نازری: "لەھەر گووشەێگ لە‌دونیا ك داوەتم کردنە، گورانی کوردی چڕیمە"
که‌سێگ نییە ک "شارام نازری" گورانیچڕ و مامؤستای پایەبەرز موسیقای کوردی نەناسێد. ھونەرمەندێگ ک فرەتر لە ٥٠ ساڵە مەینەتی و مەنیەتی نه ناسێ و ئەڕا خزمەت وە ھونەر، شەو و روژ کردیەسە یەکێگ.
نەک ئەڕا نازری ئەیب نییە، بەڵکو شانازی که یدن وە ناسنامەی کوردی خوەی و ئویشێ: "ئەڕا من مایه‌ی شانازییە ک لە داوان داڵگ کورد هاتمه‌سه دونیا. لە ساێ ئی داڵگە و ئی کولتوور و فەرھەنگ و ئەدەبیاتە گەورا بیمە‌و لە تەمیرە و موسیقای یارسان کەڵک فرەێگ گردمە".
ئى کەڵە هونه‌رمه‌ندە له باوەت یەگ بڕێگ لە مەردم کرماشان وە زووان داڵگی وەل مناڵەیلیان قسیە نیەکەن، ئویشێ: باس سیاسی لە مێژوو ئیمەس… کرماشان وەل ناوچەیل تر کورد ئەڕا من فەرق نەیرێ. مەردم کرماشانیش خوین کورد وەناو رەگیان تێدە کۆڵ.
چەنێگ لەیەو وەریش نازاری وە روژنامەنویسێگ کورد کرماشانی وەتوید: ئەڕا من فەرقی نه‌ێرێ ک لە کام ناوچەی کرماشان یا کوردستان ھاتمەسه دونیا. گرنگ یەسە ک جوور یەی ئیرانی کورد بتویه‌نم دروس شییەو بکەم و نیشانێ بیەم.
هه‌میش ئویشێ لە شار کرماشان لە کویچەی "ئەبولقاسم یەخچاڵی" ک باوگ داڵگم بیوە، هاتمه‌سه دونیا ک ھا لە خوارتر کویچەێ "سەفت" لە شار کرماشان. ئیرنە پا ناسە عومر ٦٤ ساڵان و ھێمانێ هه‌ر گڕگورجه‌و و کاراتر لە جوانەیل ھا شوون ھونەر و گورانیچڕین.
شارام نازری ئەڕا سازكردن کۆنسێرتێگ وه‌رجله‌ماوه‌ێگ وه داوەت ئەنجومەن پشتگیری كردن لە نەخوەشەیل شێرپەنجە(سەرەتان) و ئەڕا پشتیوانی لەی جەمە، سه‌ردان شار سنە كرد و کۆنسێرتێگ دو روژە وەڕێەوبرد و مەردم – وە تایبەت وەختێگ گورانی ناودار و ناسیاێ "مناڵ کوردم، فارسی نیەزانم" چڕی، پێشوازی فرەێگ لەلێ کردن و نازری لەشەو یەکم وەت: لە یەک دویاێ ساڵەیل فرەێگە ھاتمەسە ناو مەردم و میلکان خوەم، فرە شادم و ئومێد دێرم بتویه‌نم وەی کارەیلمە، ئەڕا پشتیوانی لە نەخوەشەیل شێرپەنجەی کوردستان، گام بویچگێگ ھەڵبگرم. ئی گورانیچڕ گەوراێ کوردە ھەمیش وەت: ھەر لەی باوەتەو ئەڕا بەرزه‌وکردن شان و شەکەوت موسیقای کوردی لە شارەیل کوردنشین تر، جوور کرماشان و مەھاباد بەرنامە دێرم.
له‌گفتوگووێگ وه‌ل هه‌فته‌نامه‌ێ سیروان شارام نازری ئەڕا یەکمین جار وە زووان داڵگی کوردی جوواو پرسیاره‌یل دیمانه‌گه داسە‌و و باس گورانیچڕین و گورانیچڕەیل کورد کردیه و بارودوخ ئمڕووژ گورانی کوردی شیەو کردێە.
* مەردم پرسن ئەڕا چە مامۆستا شارام نازری له‌شوون ٣٥ ساڵ ھاتیەسه سنە؟ ئەڕا چە زویتر ناتیدەسە ناو ئی مەردمە؟!
- فرە سەختە. بەرنامە رشانن و ئجازەی کۆنسرت و کارەگانی فرە سەختە. من خوەم کوردم، شایەد وەی خاترە نەزەری داشتوون! چەن ساڵ وه‌رجله ئیرنه ک ئەڕا کۆنسرت چیمە کرماشان، وەڕاسی سەخت بوی. یەی شەو لە بەرنامەگەیش تاتیل بی و پێشكه‌ش نەكریا. جارجارێگ مۆڵه‌ت سازكردن كۆنسێرت نیه‌ن.
*ھەڵبەته جنابد لە گفتوگووێگ تر وتیده ك سنە و کرماشان ئەرا من فەرقێگ نه‌ێرن، بەڵکو گرنگ یەسە ک فەرھەنگ کوردی نیشان بیەم.
- وەڕاسی ئەڕا من فەرقێگ نه‌ێرن، کوردستان(مەبەست سنەس) یا کرماشان.
* خوه‌شه‌ویستی ئیوە جوور ھونەرمەندێگ پایه‌به‌رز ھا دڵ مەردم. ھەر وەو جوورەگ زانین لە ته‌یارە‌خانە تا جی وەڕێه‌وچین کۆنسرت و ھۆتێل، مەردم فرەێگ ھاتن ئەڕا دیدار و پێشواز ئیوە. لە دویاێ ٣٥ ساڵ ھاتیدە شار سنە، شار فەرھەنگ و ھونەر. چ ھس و ئێحساسێگ داشتی؟
-خو مەردم ئێرە خوین کوردی ھا ناو ڕەگیان و خوڵکیان گەرمە و ھورمەت له مێوان نەن و خوەیانیش شادن. ھەر وەو جوورەگ لە شەو یەکم کۆنسێرتەگەیش وەتم: مللەت کورد، مللەت رەزم و بەزمە.
* مامۆستا نازری، ١٠ ساڵ لەیەو وەر ک لە کرماشان ڕه‌سیمنه خزمەتت، گلەیی فرەێگ کردیید لە دووارەکاری ژەنیارەیل و گورانیچڕەیل. تواستم بزانم ھێمانێگ جنابد ھایدە سه‌ر ئی هویر و ڕا، ئایا ئاڵشتكارییگ وەسەر مۆسیقا ھاتیە؟!
- بەڵێ ھاتیە، وه‌لێ خراوتر بویە!
* له‌چ لایه‌نێگ؟
- جوور یەک خوەنستن و دوجارە‌کاری و له‌تاریه‌وكردن فرەوە بویە. یە ڕێ و ڕەوش دوروسێگ نییە.
* نه‌وه‌ێ نوو ک خوەشێ له کار هونه‌ری تیه‌ێد، چەنێگ ئەرا ئیوە جی ئومێدە؟
- جوانەیل ئەگەر دوجارە کارێگ بکەن و ڕێنمایی نەون، ھەر وەو جوورە بود ک وەتم. نیە‌تویه‌نن کار بکەن و وە پلەی بەرز ھونەر راسكانی بڕەسن. بایەسه شێواز و ڕێ و ڕەوشت دروسێگ بوود. ڕێ و بانیش ھامار و ئامادە بود.
* کرماشان قەدیم، گورانیچڕەیل گەوراێگ داشتێە. ئەرا چەنێگە گورانیچڕەیل ترەک لەی وڵاتە ھەڵ نەکەفتنە؟
- وە نەزەر من ئەو وەختیشە خاس نەوی. ئەو وەختیشە تا ئەوره‌گ وە ھویرم باێد – ئومرێگ ک م کردمە – وە ھویر نیەتێرم کەسێگ وە بان فەرھەنگ کورد ریشەیی و بنەمایی کار کردوید. سازمانی، کەسێگ… ھەمیشە سامان نەیاشتیە.
* ئیمڕوو چوین دوینید؟
- ئیمڕووژیش فرە ناجوورە. رەوشەگە فرە خراوە. وەلێ ئومێدواریم لە‌ئایندە دروس بوود؛ ھەم لەباوەت گشتی فەرھەنگ و ھونەر کورد وە تایبەت؛ ھەم لەباوەت موسیقا .
* لەباوەت له‌تاریه‌وكردن لە موزیک گلەیی داشتی. لە باوەت شێعرەیل کوردی ک لە گورانییەیل کەڵک گرتیدە، زورمیان فولکلورن. یانێ خوەدانیش لە شێعرەیل نوو کەمتر کەڵک گرتینە. ئیرنە لەکرماشان و ئیلام شاعرەیل فرەێگ دیریم ک شێعرەیلیان کەڵک گورانی چڕەیل گرتنە، جوور "سەیید ئیبادەتیان" و "ئەلی ئوڵفەتی" و شاعرەیل تر، ک فرە له شعرەیلیان بویەسە گورانی. لەی باوەتە چە فەرمایش کەی؟!
- وەداخەو وەخت نەکردمە. ژیان ماشینی و گرفتاری و خێرایی نیەیلێد. م خوەم فرە خەت و بەرنامە دێرم ک نەتویه‌نستمە وە ئەنجام بڕەسنمه‌یان. وەلێ ئەگەر وەخت بکەم و دەرفەت دروسی باێدە نوا، خوەشم تیه‌ێ کارێگ بکەم. ئۆمیدوارم فەرهەنگسەرا یا كۆلێژ فەرهەنگی ھونەری لە سنە یا کرماشان دروس بوود و پلانه‌یل خاسێگ دابنریه‌ێد، ئەو وەختە تویه‌نیم کارەیلێگ بکەیم.
* چەو تەمە و ئینتزار لە گەورەیلێگ جور جنابد فرەترە…
- وەلا من یەك کەسم. یەك كه‌سیش خوو دەنگێ نەێرێ. تا ئەو جێیە ک لە دەسم ھاتیە لە ٣٠ ساڵ لەیەو وەر تا ئێرنگە، لەھەر لای لە‌دونیا تویه‌نستمە، موسیقای کوردی وە مەردم ناسانمە. ئەو قەرە لە‌دەسم ھاتیە چەوپووشی نەکردمە.
وەختی ئورکستر ١٥٠ كه‌سی ئەرمەنستان ھات و » لوریس چکنواریان« ئەڕا کار وەل خوەیانا، بەنە ھەڵوژاردن، وتم: کوردی خوەنم. فرە ئەڵاجەوی بی ئەڕایان و سەریان سڕ مه‌ن!
وەت: ئەڕا کوردی؟ وەتم: خو دی توام کوردی بخوەنم. لە تاران ئی قسیە دژ و موخالفه‌یل فرەێگ داشت. وەلێ چوین وەتن تەنیا لە تاران پێشكه‌ش بوود، ئیمەیش وەتیم دو کار فارسی وەل گورانییە کوردیەگانا خوەنیم. وەتن: خاس. من وەل شانامەی کوردی و تەنبور کار فرەێگ کردمە. له‌وانه كاسێت "ئاواز ئەساتیر". ناوەگە گرنگ نییە، مه‌رج یەسە ئایەم شوون کارە بگرێد و دریژه بیەیدە پێ.
* ھەڵبەته نەیە ک جنابد زامەت کە‌مێ کیشایدە ئەرا گورانی کوردی. وه‌لێ مەردم ئویشن لە شارام نازری فرەتر توایم. وەختێگ جنابد شانازی کەید لە داوان داڵگ کورد ھاتیدەسه دونیا و ئویشید لە تەمویرە و کەڵام یارسان ئەرا کارەیلد کەڵک گرتیدە، مەردم پەرمیەنەو ئوسای گەورایگ جوور ئیوە…
- چە فرەتر لەیە ک من تەمویرە‌ی کوردی ناسانمەسە مەردم وڵاتەیل ترەک؟! زانین ک من تەمویرە و کەڵام و موسیقای ناوچەی گوران و کرن و داڵاھوو ناسانمه، یە کەمە؟!
* لە شوونێگ خوەنستم ک لە گەورایی "سەی ئەلی ئەسکەر کوردستانی" ناو بردوید. چ ناوەیلێگ تر لە موسیقای کوردی سەرنج ئیوە کیشاسە لاێخوەیا؟!
- فرە دێریم. سەی ئەلی ئەسکەریش جی خوەی دێرێد. ماموسا "عەلی مەردان"، "تایەر تەوفیق"، "خالقی"، "حەسەن زیرەک"، "لورنژاد" …، فرەن.
* بەرنامە دێرید ک کار ئى گەورەیلە زینگەو بکەید؟
-لەی باوەتە و ئیمە فرە ئومێد و ئارەزوو دێریم . وەلێ شایەد نەتویه‌نیم وە گشتیانا بڕەسیم.
* خوه‌دان کار تایبەتی ئەڕا موسیقای کوردی لەدەس دیرین؟
- وە تەنیایی وەدەس من دروس نیەود. مەگەر ئەزیزەیلێگ خاوەن ھونەر جەمەو بوون و وه‌ل یەکا کار بکەن.
* مەبەستم لەباوەت کۆنسرتە.
- بایەسه بوینیم لە ئایندە و بانان چە بوود. کۆنسرت وە تەنیایی فایدە نەیرێ. بایەسه كۆلیژ یا فەرهەنگسەرایگ دوروس بوود و لە ھەر ناوچەیەگ وه جیا کار بکەن.
* مامۆستا نازری، سی دی و کاسێتەیل کوردی جنابدیش لە فارسیەگان کەمترن، وه‌یجووره نییە؟ پرسیار گشتییگە، یانێ قسیەێ مەردمە.
- نە، کەمتر نییە. وە زووان فارسی شایەد چوار ساڵ جارێگ سی دی بڵاوه‌و بکەم. وه‌لێ کوردی فەرق دێری، لە ھەر گووشەێگ لە دونیا من داوەت کردنە ئەڕا بەرنامە، من گورانی کوردی چڕیمە.
* جوانەیلیش گلەیی دێرن، ئویشن فرە سەختە بڕەسنە خزمەت جنابد.
- من یەك كه‌سم، نەك تەشکیلات؛ نە وه‌ڕێه‌وبه‌ر بەرنامە دێرم، نە ئۆفیس دێرم.
* یانێ وەیخاترە ھاندان جوانەیل ئەرا ئیوە سەختە؟
- ھەڵبەته فرە لە جوانەیل په‌روه‌ردە كردمه.
*مامۆستا نازری ئەرا چە بەرنامەی کۆنسرت کرماشان شێویا…؟!
- لە کرماشان کۆنسێرت فرە سەختە. دیارە. من خوەم کرماشانیم، زانم مەردم تینی گورانی و موسیقان. زیاتر لە دە ساڵە نەچیمەسە کرماشان. ئەگەر من لە کرماشان کۆنسرت بنەم، مەردم لە دەرو دیوار ئەڕا کونسرت تیه‌نە بان. بایەسه بەرنامەی قورس و قایمێگ بوود، وەگەرنە دیارە گرفتارییەیلێگ تیه‌ێدە ڕێمان.
* چمانێگ لە مەھابادیش بەرنامە دیرین؟
- بەڵێ . توام بچم ئه‌ڕا پشتگیری له نەخوەشەیل جوزامی بەرنامە بیلم.
* لە شارەیل کوردنشین تریش؟!
- بەڵێ، بێ گومان.
* جی سەرنج بوی ك تیپ موسیقاى "مەولەوی" جوانەیل ھاوڕێ خوەد کردیدە.
- بایەسه‌هه‌م
جوان باریدە مەیدان، ھەم وەل پیرەیل کار بکەیم. جوان و پیر بایەسه
وەیەکەو کار بکەن. من دەسەی پیرەگان جه‌مەو کردم ک ماڵنشین بوین وەلێ
گشتیان جەمەوکردم، مامۆستا "بەھاری"، "جەلیل شاناز" و "پایوەر" و .. ئەو وەختە، وەختێگ بوی وەل پیرەیل کار بکەیم. ئێرنگە وەختێە وەل جوانەگان کار بکەیم.
فه‌یزوڵڵا پیری – سیروان
